Preventieakkoord

De gezonde keuze makkelijker maken, en uiteindelijk de makkelijkste. Op veel plaatsen is dat de uitdaging van preventieve acties en beleid.
Eind 2018 is landelijk het Nationaal Preventieakkoord ondertekend. Een akkoord gesloten door een diversiteit aan organisaties die gaan bijdragen aan een gezonder Nederland.

 Landelijk zijn drie speerpunten gekozen:

• Rookvrije generatie;
• Minder mensen met overgewicht en obesitas en een gezondere omgeving;
• Jongeren onder de 18 drinken geen alcohol. De groep overmatige en zware drinkers is fors afgenomen en ook drinken tijdens de zwangerschap komt niet meer voor.

Ondersteund door de Rijksoverheid is er in de Nederlandse gemeenten gewerkt aan lokale preventieakkoorden, zo ook in Edam-Volendam. In de periode augustus – oktober 2021 is hard gewerkt aan het realiseren van het Preventieakkoord Edam-Volendam. Er is geïnventariseerd welk gezond- en preventiebeleid en -uitvoering er reeds is en waar partners behoeften hebben en noodzaak zien. Het preventieakkoord is de paraplu waaronder bestaand en nieuw beleid en interventies vallen met doel de gezonde keuze, de makkelijkste te maken in Edam-Volendam. Alle partijen die willen bijdragen aan een gezonder Edam-Volendam mogen meewerken en meedoen! Ook op een later moment.

Bas de Wit
Formateur Preventieakkoord Edam-Volendam
September 2021

EV= percentage gemeente Edam-Volendam
NL= Percentage Nederland. Bron: RIVM 2016

• Er is meer (ernstig) overgewicht bij kinderen uit Edam-Volendam. Van 7% in 2018 en in 2019 naar 13% in 2020.  Helaas zijn er van de andere leeftijdsgroepen geen betrouwbare cijfers door de corona maatregelen.
• 25% van de jongeren (klas 2 en klas 4) eet in 2019 dagelijks groente. Dit is significant minder dan de jongeren in de regio (40%).  In 2010 at 19% van de jongeren dagelijks groente (onderzoek GGD ZW 2010).  
• Zo'n 78% van de coronapatiënten op de IC heeft overgewicht (BMI van 25 of meer). Dit is hoger dan in de normale bevolking. Hier heeft 50%  van de volwassenen overgewicht. 34% van de coronapatiënten op de IC heeft zelfs ernstig overgewicht (BMI van 30 of meer). Dit is ook hoger dan in de normale bevolking. Hier heeft 15% ernstig overgewicht.  
• Ruim 40 procent van de ouders geeft aan dat hun kind tijdens de intelligente lockdown (maart t/m mei 2020) minder beweegt, met name ouders van 10 en 11-jarigen. Slechts een kwart geeft aan dat hun kind in coronatijd meer beweegt (25%). Lees meer in de kennisbank sport en beweging.
• In februari 2021: de helft van de kinderen beweegt nog steeds aanzienlijk minder dan voor de corona-pandemie. Een op de vijf kinderen drinkt meer dan drie suikerhoudende drankjes per dag. Dit is vergelijkbaar met de periode net na de eerste lockdown. Vóór de coronapandemie was dit nog een op de zeven. Bijna de helft van de kinderen geeft aan korter te slapen dan voor de coronacrisis. Eén op de drie zit meer voor het scherm dan voor de pandemie. Veel kinderen geven aan zwaarder te zijn geworden, vooral kinderen die al overgewicht hadden.  

De gemeente Edam-Volendam is sinds september 2021 een JOGG-gemeente. JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) is een lokale integrale aanpak waarmee de omgeving waarin kinderen en jongeren opgroeien structureel gezonder wordt gemaakt.

Binnen de aanpak is een centrale JOGG-regisseur aangesteld. De regisseur is de spin in het web die samen met alle partners rondom kinderen en jongeren werk maakt van een gezondere omgeving. In het opstellen van dit preventieakkoord is geïnventariseerd welke inzet en beleid er reeds is. De JOGG-regisseur brengt dit samen in de integrale aanpak en met het werkveld wordt ingezet op verbreding en verdieping van de inzet en beleid.

Binnen het Preventieakkoord / JOGG-aanpak is de JOGG-regisseur de centrale persoon. De JOGG-regisseur kent de volgende taken / opdrachten:   • Voert de regie, verbindt partijen zodat op lokaal niveau resultaten worden bereikt;

• Schrijft het Plan van Aanpak en bewaakt de uitvoering hiervan;          
• Heeft overzicht over wat er gebeurt in het werkgebied rondom JOGG;           
• Richt de organisatie in van de lokale JOGG-aanpak; identificeert sleutelfiguren in de wijk (zowel publiek als privaat) en betrekt ze;
• Verbindt partijen door ze op te nemen in stuurgroep en integrale werkgroepen (hierbij zo veel mogelijk aansluiten bij bestaande netwerken). In deze groepen wordt kennis en expertise gedeeld en worden activiteiten afgestemd;
• Creëert lokale publiek-private samenwerking;
• Deelt informatie en ontwikkelingen rondom de JOGG-aanpak met alle betrokken publieke en private partijen;
• Bepaalt de keuze van activiteiten en interventies; identificeert welke acties en interventies al gedaan worden en hoe veelbelovende kunnen worden geïmplementeerd en/of geoptimaliseerd;
• Zet activiteiten en interventies, die reeds plaatsvinden in het werkgebied en die een bijdrage leveren aan de JOGG-doelen, voort onder de JOGG-paraplu;
• Beheert een uitvoeringsbudget;
• Onderhoudt persoonlijke contacten en deelt kennis en ervaringen uit met de andere JOGG-gemeenten.

Hoe werkt de JOGG-aanpak?

De JOGG-aanpak richt zich op alle kinderen en jongeren in Nederland van 0 t/m 19 jaar. We maken de leefomgeving waarin kinderen veel komen gezond (Thuis, Buurt, School, vrije tijd, Sport, Werk en Media) door te werken vanuit zes essentiële voorwaarden (Politiek-bestuurlijk draagvlak, Publiek-private samenwerking, Gedeeld eigenaarschap, Verbinding preventie & zorg, Communicatie en Monitoring & evaluatie) welke de basis vormen voor alle activiteiten die worden uitgevoerd door een landelijk en lokaal werknet dat bestaat uit beleidsbepalers, professionals en alle volwassenen die om het kind heen staan.

Vanaf de start wordt toegewerkt naar een zelfstandige uitvoering van de JOGG-aanpak door gemeenten. Gemeenten worden gestimuleerd om met de aanpak aan de slag te gaan en JOGG ondersteunt hen met adviseurs, coaches, experts, middelen en kennis.

Daarbij is het goed om te realiseren dat het ‘eindproduct’ geen eindpunt is. Het ‘eindproduct’ is de situatie waarin doorlopend op de beste manier integraal aan een gezonde omgeving wordt gewerkt.
Lees verder op jogg.nl.

Verbinding met sportakkoord!

 Evenals het Nationaal Sportakkoord en Nationaal Preventieakkoord zijn ook het lokale sportakkoord en lokale preventieakkoord los van elkaar gesloten. De opzet van de akkoorden is gelijk. Met en door de werkveldpartners zijn de akkoorden gesloten, landelijke pijlers zijn vertaald naar lokale ambitie en behoefte. Het speelveld heeft overlap en de doelstellingen/ambities hebben raakvlakken. Immers een actiever Edam-Volendam betekent ook een gezonder Edam-Volendam. In de praktijk vindt afstemming plaats tussen de twee akkoorden.

Sport, bewegen, preventie en gezonde leefstijl. Aangewakkerd door de Corona-pandemie komen deze termen vaker en gezamenlijk voorbij. De geluiden worden sterker en duidelijker dat na afloop van de termijn van de afzonderlijke sport- en preventieakkoorden er een vervolg komt waarin beide akkoorden samen komen in een vitaliteitsakkoord.

Gezonde omgeving. Wat doen we? Wat gaan we doen?

Kennisoverdracht en Smaaklessen in de klas op basisscholen Volendam

Doelstelling: Aan het einde van 2023 5 ‘Volendammer’ scholen deel laten nemen aan het programma Smaaklessen en contact leggen met basisscholen in de overige kernen Edam, Oosthuizen en Warder om ook daar aan de slag te gaan.

Moestuinproject voor groepen 6

Doelstelling: Eind 2023 een operationele moestuin hebben, waar de leerlingen uit groep 6 van de diverse basisscholen kennis op kunnen doen over de herkomst van groenten, fruit en kruiden.

FC Vitaal Tour

Doelstelling: Eind 2023 een eigen Foodtour ontwikkeld te hebben i.s.m. FC Volendam waaraan basisscholen uit de gemeente Edam – Volendam, Waterland en Purmerend deel kunnen nemen.

Smaakcentrum in PX oprichten

Doelstelling: Eind 2023 een goed opererend Smaakcentrum hebben, waar zowel voor basisschoolleerlingen als hun ouders kooklessen worden gegeven.

Water drinken

 Doelstelling: Eind 2023 zijn 3 scholen volledig overgestapt op water drinken en is dit geborgd in het beleid. In de omgeving van het jonge kind (0-4 jaar) is water drinken de norm. Minimaal 2 watertappunten zijn in de openbare ruimte gerealiseerd.

Realiseren gezondere omgevingen in de vrijetijdssfeer van kinderen i.s.m. Team:Fit.

Doelstelling: Eind 2023 hebben ten minste 6 sportkantines het vignet Gezonde kantine van Team:Fit, 10 sportaccommodaties zijn volledig rookvrij. Hiermee werken wij toe naar de landelijke ambitie om in 2025 alle sportverenigingen rookvrij te laten zijn. We monitoren het aantal rookvrije speeltuinen, kinderboerderijen en kinderopvanglocaties. De landelijke ambitie is dat al deze locaties per 2020 rookvrij zijn. Niet rookvrije locaties worden actief benaderd.

Inhoud van de schoollessen delen met KTEV/Sportkoepel zodat bewegen en voeding bij elkaar komen

Doelstelling: Eind 2023 een solide samenwerking met vaste overlegmomenten en evaluaties met de KTEV/Sportkoepel en vakdocenten lichamelijke opvoeding van het basisonderwijs m.b.t. de Smaaklessen die op de scholen worden onderwezen.

In de gemeente Edam-Volendam loopt reeds het meerjarige programma LEF, gedragen door vele partners. LEF heeft het verminderen van middelengebruik onder jeugd en jongeren tot doel, alcohol is hierin een belangrijk speerpunt. Het preventieakkoord is aanvullend op het programma. Er wordt verbinding gemaakt tussen de acties vanuit beide programma’s, bijvoorbeeld verantwoord alcoholgebruik in sportkantines.

Goede communicatie op gang brengen waarbij we ook de ouders bereiken.

Doelstelling: Eind 2023 een actief Youtube kanaal onderhouden waar minimaal 1x per twee weken inhoudelijke content wordt toegevoegd waardoor er blijvend kennis wordt gedeeld op een manier die de huidige basisschoolleerling aanspreekt.

Monitoring en evaluatie

Doelstelling: Per kalenderjaar in beeld brengen van bereik, tevredenheid en ervaren effectiviteit van de projecten en interventies, te monitoren onder deelnemers, ouders en professionals. Waar mogelijk i.s.m. bestaande methodes / onderzoeken en/of onderwijsinstellingen.

Om de doelstellingen en ambities van het lokale preventieakkoord mogelijk te maken ontvangt de gemeente Edam-Volendam de komende 2 jaar (2022-2023) een jaarlijks uitvoeringsbudget á € 20.000,- van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het budget is in Edam-Volendam beschikbaar ter financiering van de JOGG-regisseur De regisseur ondersteunt, faciliteert en adviseert partners in de gemeente om preventieve interventies op te starten, professionele ondersteuning hieraan te koppelen (bijv. Team:fit) of programma’s aan te vragen (bijv. ondersteuning gezonde school). Vanuit de gemeente Edam-Volendam is aanvullende financiering toegekend t.b.v. de aanstelling van de JOGG-regisseur.

Voor meer informatie, aansluiten bij het preventieakkoord, advies, etc. neemt u contact op met:

Dianne de Lange
Regisseur JOGG / Preventieakkoord Edam-Volendam
Telefoonnummer: (06) 2043 2627
E-mail: dianne@vitaalwaterland.nl